Senin, 10 Desember 2012

FONDRAKÖ EX NEGERI ”HO” GIDÖ






1.   Böröta Fondrakö Ho

     Böröta Tuada Ho andre moroi ba Gomo, Mofanö ia ba Gomo itörö Ndrao Safusi (kara sombuyu) ba lulu Idanö Mola. I’ele miyöu Idanö Mola, alua ia ba nasi. I’osisi gawu, alua ia ba luaha Gidö. I’uröi idanö Gidö, ofeta ia ba Huno. Toröi ia ba da’ö ba Lölözarambua. Ba da’ö ilau gowasa adulo manu. Me mofanö niha gowasa, imane Tuada Ho khö ndra sangai halöwö khönia, ”mi’iaigö wa’erua lala, ba mifondrondrogo, halawa’ö wamatoumatou ya’ita niha gowasa andrö”. Mangawuli yomo zangai halöwönia, ba laturaigö khö Tuada Ho, Lamane, ”He Tua, ahölihöli dödöra gowasa nifaluada ba lamanemane, he awai ya’ia, anuzu dödöda, tanganga nafo nibidi gaweda Nandrua andrö. Tafaigi durunia, hulö duru mba’e, no aitö’aitö, börö wondra’andra’a gö mbawi”. Andrö samuza luo samuza ma’ökhö, afökhö bakha dödö Tuada Ho. Ilau mofanö, ba ihuta zi’onia, 9 (siwa) ngaroto haombi taha. Ba iso’ösi ana’a da’ö. Itueli danö, I’eleö miyöu nidanö Gidö, irege alaua ia banasi. Ihene gawu nasi, alua ia ba luaha Idanoi.

     I’ila ba da’ö so goliho wakhe, molangi ba nidanö. Imane tödönia, ”So niha ba lulu nidanö da’e”. Andrö i’uröini nidanö Idanoi, ofeta ia ba Onowaembo. Falukha ia khö Tuada Töla Maera. Imane khönia Tuada Töla Maera, ”Ha niha ndra’ugö?”. Itema li imane, ”Ho, moroi ba Lahemo”. ”Ba hadia dani wa so ndra’ugö ?”, itohugö wanofu Tuada Töla Maera. Imane. ”He Tua, möi ndra’o manörönörö, na so zahakhö tödö”. Andrö imane Tuada Töla Maera, ”Lö fatimba !. So khöma mbolo mbenua si lö mufohufohu ba da’e. Hiza i, so goigoi si lö tola lö’ö öfalua. No teturia ba tehöngö, ya’ami sabala raya, ya’ami niha sagabölö. Tema fadumaisi khögu ba dalu golayama andre”. Andrö maoso Duada Ho, ituyu ndrange awö baluse, ilau famanumanu, ilau molaya ba dalu golayama. Ba fazawözawö ia 9 (siwa) mboto mbubu nomo hada ba Nonowaembo. Ba ibali’ö zawözawönia, sakali famaröga, ifalisi mbagi nohi, ha sambözi. Aekhu ia tou ba danö, ba aekhu göi tou hogu nohi. Imane Tuada Töla Maera, ”Lau, faduhu dödögu wa niha sabölö ami moroi raya. Sambalö tö no abu sibai dödöma ba mbanua andre. So Zökha Ndru’u samaka sinanöma. Hewisa lala wama’ala”. Andrö imane Tuada Ho, ”Lö sala da’ö Tua, Möido uhalö öda zökha da’ö ! Akha lahönagö,lafutuge wondra’ana ( bowoa sebua ),fondrino göda zökha andrö”. Ilau mofanö tuada Ho,I’o’ereini zökha no mege. Balö aboto lölö nafo, bano mangawuli ia yomo. No isalogoi zökha sahuwa. Andrö omuso sibai dödö Tuada Töla Maera. Ya’ia sa’ae wa ifaluagö. Ihalö umönönia Tuada Ho ba khö nononia alawe, sotoi Sa’usö Lama, Talifusönia ndra Tuada Gea.

     Samuza luo samuza ma’ökhö tumbu ndraono khö gaweda Za’usö Lama darua ira Tuada Ho, ono sila’I simatua, ya’ia Laoya Ana’a. Meno ebuabua khönia Laoya Ana’a, lalau famaimai, fabiri mbu manu bagawu Idanoi, ira sibayania Gea. Balö irai lakalaisi ia, andrö lamanemane ira sibayania Gea, ” He Laoya, harumani ndra’ugö. Lö irai makalaisi. Ha sambalö kala ndra’aga öbe’e. Na mahöndrögö ndra’ugö ba nidanö andre, ba lö sangilangila ya’ugö. Ha ya’ugö nono namau ! ”

     Andrö mangawuli ia yomo, ifalukhaisi amania Ho imane, “ Hadia ha yaoyao andre nonou ? No lawa’ö khögu ira sibayagu Gea, mahöndrögö ndra’ugö ba nidanö andre, ba lö sangila yau’gö. Ha ya’ugö nono namau ! Andrö imane Tuada Ho, “ Tenga haya’ugö onogu ! 4 ( daöfa) dalifusöu sagabölö ba Lahemo ya’ia Faruwu, Halawa, Gulö ba Toto Jona ( Ndraha-Ira Alawe ).

     Andrö samuza ma’ökhö. Tuada Ho i’ohe nononia Laoya ana’a, ifalukhaisi khö dalifusönia si daöfa si so ba Lahemo. Meno irugi Lahemo, ba lö faduhu dödö ndraononia sidaöfa, wa so nasa Amara Ho. Lawalinga nomate sa’ae, melö manö duriania. Börö metohere Duada Ho ba mbalö newali, muhede ia 3 (tölu) kali, imane ” He Nandrua, hadia so’öyomo andrö! ”. Lö latematema. Andrö imane Tuada Ho. Ba na lö faduhu dödömi, so ndruri ana’a niröigu ba mbalö mbuatö ba gambölö”. Andrö maoso Faruwu, ifaigi na duhu. So ndruri no mege. I’oroma’ö khö ninania Nandrua, imane ” He nagu, ya’e wö ndruri niwa’ö zatua andrö”.  Imane ninania Nandrua, He nogu be’e khönia la da’iko’e. U’ila sa dania, na amau da’ö!”. Ibe’e ndruri no mege Faruwu khö Ho. Iko’e Tuada Ho, ba imane inania Nandrua, “ He onogu, ya’ami amau da’ö”. Itohugö Tuada Ho. Imane khö nononia Halawa, “ ae’e ba narö dambua, faigi ndriwa sino mubalo. Suhai da’ö, so gana’a niröigu !”. Ifalua Halawa, wosuhai ndriwa. Sindruhu waso gana’a ba dalu ndriwa. Itohugö zui Tuada Ho, imane khö Gulö, “ Suhai dandro mbubu. So gana’a niröigu bada’ö !” ifalua Gulö isuhai dandro mbumbu. Sindruhu waso gana’a. Itohugö zui Tuada Ho imane khö nononia alawe Totoa Jona, bokai warikhi nawu tanö furi. So gana’a niröigu ba da’ö. Safasa zaeru dalinga, ba sambua mbala högö. Ifalua Totoa Zona wobokai warikhi nawu tanö furi. Sindruhu waso gana’a niröi namania Ho.

     Meno faduhu dödöra fefu, waso gondröita namara,awena möi ira tou ba dalu golayama, lafatagui namara ba la’ohe yomo. Imane Tuada Ho, awena möido yomo, ae mihalö khögu binu sambua zamösa”. Awena lafaluagö wolohe namara yomo. Ba awena lafalua gowasa sebua. Ba da’ö iforoma’ö nononia Laoya Ana’a no mege khö ndraononia sidaöfa, wa ya’ira sifatalifusö. Ba da’ö wa ifalua wamasindro Fondrakö  siso ba Lahemo irugi ma’ökhö andre.

     Itete aefa da’ö ba latohugö sa’ae wondrakö iraono sidaöfa ya’ia da’ö Waruwu, Halawa, Gulö ba Ono Zona ( Ndraha ) ba Ndrekha. Itete aefa da’ö lafalua göi wondrakö molo’ö zisambua tanömö, nga’ötö Gulö ifalua ba Akhe Laue, nga’ötö Zona ifalua wondrakö ba Nidanö Nadu, Waruwu ifalua ba Dete Hösi ulu Gidö ba Halawa ifalua khönia ba Mberua.

Tidak ada komentar:

Posting Komentar